رتینول یکی از اشکال ویتامین A است که در سال های اخیر به یکی از ترکیبات محبوب در دنیای مراقبت از پوست تبدیل شده است. دلیل این محبوبیت، اثرات چشمگیر آن در کاهش علائم پیری، بهبود آکنه و یکنواخت سازی رنگ پوست است.
محصولات حاوی رتینول در قالب سرم مایع، ژل، کرم و نرم کننده های پوستی عرضه می شوند. با استفاده موضعی از این ماده، می توان از مزایای فراوان آن برای سلامت و زیبایی پوست بهره مند شد.
تعریف رتینول
رتینول یکی از انواع رتینوئیدهاست؛ خانواده ای از ترکیبات مشتق شده از ویتامین A که شامل داروهای نسخه ای و محصولات بدون نیاز به نسخه (OTC) می شود. رتینول هایی که بدون نسخه به فروش می رسند، معمولاً حداکثر غلظت ۲ درصدی دارند، در حالی که انواع قوی تر آن تنها با تجویز پزشک قابل تهیه هستند.
رتینول به طور معمول به صورت موضعی روی پوست استفاده می شود. این ماده قادر است به لایه سطحی پوست (استراتوم کورنئوم) نفوذ کند و حتی تا حدی به لایه ای عمیق تر به نام درم برسد. بر اساس یک بررسی پژوهشی در سال ۲۰۱۹، رتینول در بدن به اسید رتینوئیک تبدیل می شود.
زمانی که رتینول در لایه های پوست فعال می شود، موجب افزایش سرعت بازسازی سلولی می گردد و از تجزیه کلاژن (پروتئینی که خاصیت ارتجاعی پوست را حفظ می کند) جلوگیری می کند.
از آنجایی که رتینول خاصیت ضد پیری، افزایش تولید کلاژن، تسریع نوسازی سلول های پوستی، کاهش لک ها و جای جوش، و کاهش جوش های فعال را دارد، بسیاری از متخصصان پوست آن را به عنوان بخش ثابت و مهمی از روتین مراقبت از پوست پیشنهاد می کنند.
با وجود این که رتینول بسیار پرکاربرد و مؤثر است، نحوه استفاده درست از آن و میزان مناسب مصرف، نقش مهمی در موفقیت شما در دستیابی به پوستی سالم و شفاف دارد. در ادامه، تمام نکاتی که برای بهره برداری صحیح از این ترکیب قدرتمند نیاز دارید را بررسی می کنیم.
رتینول چگونه عمل می کند؟
فواید رتینول
رتینول نوعی رتینوئید است که از ویتامین A ساخته می شود. برخلاف بسیاری از محصولات مخصوص پوست های بالغ که با لایه برداری سلول های مرده سطح پوست کار می کنند، رتینول عملکرد متفاوتی دارد. این ماده از مولکول های بسیار کوچکی تشکیل شده که می توانند به لایه های عمقی تر پوست نفوذ کنند؛ یعنی از اپیدرم (لایه بیرونی پوست) عبور کرده و به درم (لایه میانی پوست) برسند.
در این لایه میانی، رتینول اثرات خود را آغاز می کند:
1. خنثی سازی رادیکال های آزاد
رتینول در لایه درم به خنثی سازی رادیکال های آزاد کمک می کند؛ این مولکول های ناپایدار یکی از عوامل اصلی پیری زودرس پوست هستند. با کاهش فعالیت رادیکال های آزاد، پوست سالم تر و جوان تر باقی می ماند.
2. افزایش تولید کلاژن و الاستین
یکی از مهم ترین اثرات رتینول، تحریک تولید کلاژن و الاستین است. این دو پروتئین نقش حیاتی در حفظ قوام، سفتی و انعطاف پذیری پوست دارند. با افزایش تولید آن ها، پوست ظاهری پرتر و شاداب تر پیدا می کند و علائم پیری کمتر به چشم می آیند.
این فرایند به طور خاص به کاهش موارد زیر کمک می کند:
- خطوط سطحی: خطوط ریز اطراف چشم، پیشانی یا دهان نرم تر می شوند.
- چروک های پوستی: عمق چین وچروک ها کاهش می یابد.
- منافذ باز پوست: رتینول می تواند ظاهر منافذ باز را کاهش دهد، به ویژه با تقویت ساختار پوست اطراف آن ها.
3. کمک به درمان آکنه و جای جوش
رتینول گاهی برای درمان آکنه و کاهش اسکارهای ناشی از آن نیز به کار می رود. این ماده با تنظیم چرخه بازسازی سلولی و باز نگه داشتن منافذ، از ایجاد کومدون (جوش های سرسیاه و سرسفید) جلوگیری می کند.
با این حال، در موارد آکنه شدید، معمولاً به رتینوئیدهای قوی تر نیاز است که فقط با تجویز پزشک و همراه با داروهای ضد التهاب و ضد باکتری مصرف می شوند.
زیبایی با استفاده از رتینول
4. بهبود بافت و رنگ پوست (اثر لایه برداری سطحی)
در کنار همه این مزایا، رتینول اثر لایه برداری ملایمی نیز روی سطح پوست دارد. این ویژگی به بهبود بافت پوست، یکنواخت شدن رنگ آن و کاهش لک ها کمک می کند. پوست با استفاده مداوم از رتینول، شفاف تر و نرم تر می شود.
جدول راهنمای تصمیم گیری
| سن یا شرایط | توضیح | آیا زمان مناسبی برای شروع است؟ |
|---|---|---|
| دهه ۲۰ زندگی | تولید کلاژن از این سن کاهش می یابد. استفاده از رتینول می تواند به پیشگیری از چین وچروک و افتادگی پوست کمک کند. | ✅ بله – بهترین زمان شروع |
| نوجوانی (در صورت آکنه شدید) | برخی نوجوانان با آکنه های مزمن، با تجویز پزشک از رتینوئیدهایی مثل آداپالن یا تازوراک استفاده می کنند. | ✅ در صورت تجویز پزشک |
| ۳۰ سال به بالا و شروع علائم پیری | اگر هنوز شروع نکرده اید، اما علائمی مثل لک، چین وچروک یا کدری پوست دارید، زمان خوبی برای شروع است. | ✅ بله – شروع مؤثر |
| پوست سالم بدون علائم خاص | حتی اگر هنوز مشکلی ندارید، رتینول می تواند به پیشگیری از پیری زودرس کمک کند. | ✅ توصیه می شود |
| بارداری یا پوست بسیار حساس | در این شرایط بهتر است از مصرف رتینول خودداری شود یا حتماً با پزشک مشورت شود. | ⚠️ با احتیاط یا ممنوع |
کی از رتینول استفاده کنیم
اگر هنوز از فرمول های ضد پیری مثل رتینول استفاده نمی کنید، علائم زیر می توانند نشانه ای باشند که زمان شروع فرا رسیده است:
- جوش های فعال و مکرر
- لک های قهوه ای یا تغییر رنگ پوست
- خطوط ریز اطراف چشم یا دهان
- پوست کدر و بی روح
شروع استفاده از رتینول در این مراحل می تواند به بهبود قابل توجه وضعیت پوست کمک کند و از بروز مشکلات جدی تر در آینده پیشگیری نماید.
چطور رتینول را وارد روتین مراقبت از پوست خود کنیم؟
یکی از دلایلی که افراد در شروع استفاده از رتینول تردید دارند، احتمال ایجاد تحریکات پوستی است. به همین دلیل، متخصصان پوست توصیه می کنند که استفاده از آن را با آرامش و تدریج آغاز کنید.
۱. با مقدار کم شروع کنید
دکتر آرتور توصیه می کند در ابتدا، تنها به اندازه یک نخود از محصول رتینول برداشته و آن را دو یا سه شب در هفته استفاده کنید. سپس، در صورت تحمل پوست، می توانید به مرور دفعات مصرف را به هر شب افزایش دهید.
نکته مهم: استفاده بیش از حد و سریع از رتینول می تواند باعث خشکی، قرمزی و پوسته ریزی شود.
چطور رتینول را وارد روتین مراقبت از پوست خود کنیم؟
۲. همیشه همراه با مرطوب کننده استفاده کنید
استفاده از یک مرطوب کننده ملایم و مغذی به همراه رتینول، می تواند از خشک شدن یا تحریک پوست جلوگیری کند. باید رتینول را از نواحی حساس مثل دور چشم و لب ها دور نگه داشت.
۳. ضدآفتاب فراموش نشود
رتینول باعث می شود پوست شما به نور خورشید حساس تر شود. بنابراین، حتماً:
هر صبح از یک ضدآفتاب با SPF بالا استفاده کنید.
در طول روز ضدآفتاب را تمدید کنید، مخصوصاً اگر در معرض نور مستقیم خورشید هستید.
۴. در صورت بروز تحریک چه کنیم؟
اگر پوست تان دچار قرمزی، التهاب یا خشکی شدید شد:
- استفاده از رتینول را متوقف کنید.
- به پوست خود چند روز استراحت داده و مرطوب کننده بزنید.
- پس از بهبود، با دفعات کمتر دوباره شروع کنید.
- در موارد تحریک شدیدتر از کرم هیدروکورتیزون (دو بار در روز) برای کاهش التهاب استفاده کنید.
- از کمپرس سرد برای تسکین پوست بهره ببرید.
چطور رتینول را به درستی استفاده کنیم؟
چطور رتینول را به درستی استفاده کنیم؟
برای اینکه بتونید از تمام مزایای رتینول بهره‌مند بشید و در عین حال از خشکی، قرمزی و حساسیت پوستتون جلوگیری کنید، باید به درستی اون رو وارد روتین مراقبت از پوستتون کنید. این مراحل به شما کمک می‌کنه تا استفاده‌ای ایمن و مؤثر از رتینول داشته باشید:
| مرحله | توضیحات |
|---|---|
| آماده‌سازی پوست | 1. پوست رو با شوینده ملایم تمیز کنید. 2. مطمئن بشید پوست کاملاً خشک شده باشه. |
| مقدار مناسب رتینول | 1. مقدار کمی رتینول بردارید. 2. برای ژل رتینول: اندازه یه نخود کافیه 3. برای کرم/سرم/لوسیون: یه پمپ کوچیک به اندازه نوک انگشت کافیه. |
| نحوه پخش کردن رتینول | 1. رتینول رو به آرومی روی صورت پخش کنید. 2. صورت رو به چهار قسمت فرضی تقسیم کنید (پیشونی، چانه، دو طرف گونه) و روی هر قسمت یه مقدار کم بزنید. 3. با حرکات ملایم ماساژ بدید تا جذب بشه. |
| آبرسانی بعد از رتینول | 1. بعد از جذب رتینول، حتماً از مرطوب‌کننده مناسب استفاده کنید. 2. در صورت نیاز، از روغن سبک صورت استفاده کنید. |
| مراقبت‌های روزانه | 1. صبح روز بعد، صورت رو با شوینده ملایم بشویید. 2. روتین مراقبت صبحگاهی رو انجام بدید. 3. حتماً از ضدآفتاب با طیف گسترده و SPF مناسب استفاده کنید و در طول روز تمدید کنید. |
| روش “چرخه مراقبت از پوست” | 1. شب اول: لایه‌بردار (آلفا/بتا هیدروکسی اسید) بزنید. 2. شب دوم: رتینول بزنید. 3. شب سوم و چهارم: فقط مرطوب‌کننده و محصولات آرام‌بخش استفاده کنید. |
| استفاده در نواحی دیگه بدن | 1. می‌تونید رتینول رو روی گردن، دکلته، بازوها، پاها، دست‌ها و شکم استفاده کنید. 2. بهتره از محصولات مخصوص بدن با دوز پایین‌تر رتینول و آبرسان بیشتر استفاده کنید. |
| در صورت بروز تحریک | 1. استفاده از رتینول رو متوقف کنید. 2. از مرطوب‌کننده استفاده کنید. 3. بعد از بهبود، به تدریج استفاده از رتینول رو شروع کنید. 4. در صورت التهاب شدید، از کرم هیدروکورتیزون و کمپرس سرد استفاده کنید. |
مراقبت از پوست بعد از استفاده از رتینول
مراقبت از پوست بعد از استفاده از رتینول
رتینول یکی از مؤثرترین ترکیبات مراقبت از پوست است، اما نکته ای که نباید فراموش شود، مراقبت صحیح از پوست بعد از استفاده از آن است. اینجاست که یک سؤال پرتکرار مطرح می شود: «مرطوب کننده را قبل از رتینول بزنیم یا بعدش؟» پاسخ این سؤال به نوع پوست شما و نحوه واکنش آن به رتینول بستگی دارد.
اگر پوستتان خشک، حساس یا تحریک پذیر است، استفاده از مرطوب کننده قبل از رتینول می تواند مثل یک سپر محافظ عمل کند. در مقابل، اگر پوستتان مقاومت خوبی دارد، می توانید ابتدا رتینول را بزنید و بعد مرطوب کننده. بعضی ها هم ترکیب هر دو را امتحان می کنند و چند قطره رتینول را با مرطوب کننده مخلوط می کنند و سپس استفاده می کنند. هیچ روش قطعی ای وجود نداردT مهم این است که پوست شما با آن راحت باشد.
انتخاب مرطوب کننده نیز اهمیت دارد:
- پوست خشک → کرم های سنگین تر
- پوست چرب یا مستعد آکنه → مرطوب کننده های سبک یا ژلی
- پوست نرمال → هر ترکیبی
- پوست حساس → فاقد عطر و با ترکیبات آرام بخش
نکته حیاتی: ضدآفتاب. استفاده از رتینول، پوست را نسبت به نور خورشید حساس تر می کند. پس اگر می خواهید از آسیب های UV در امان بمانید، هر روز از ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید و در طول روز هم آن را تمدید کنید. این کار ساده، نقش بزرگی در حفظ سلامت پوستتان خواهد داشت.
چه چیزهایی را نباید همراه با رتینول استفاده کرد؟
وقتی پای رتینول وسط باشد، انتخاب ترکیبات همراهش کمی حساس می شود. بعضی مواد مراقبت از پوست اگر همراه با رتینول استفاده شوند، ممکن است به جای بهبود، باعث التهاب، خشکی یا قرمزی پوست شوند.
ویتامین C، اسیدهای آلفا هیدروکسی (مثل گلیکولیک اسید) و اسیدهای بتا هیدروکسی (مثل سالیسیلیک اسید) از جمله این ترکیبات اند. این مواد فعال، اگر هم زمان با رتینول استفاده شوند، می توانند پوست را بیش از حد لایه برداری و تحریک کنند. بنابراین بهتر است آن ها را در زمان های مختلف روز استفاده کنید برای مثال، رتینول شب ها و ویتامین C یا AHA ها در صبح.
همچنین، استفاده از اسکراب های فیزیکی یا لایه بردارهای شیمیایی قوی کنار رتینول توصیه نمی شود، چون می توانند پوست را دچار التهاب و زبری کنند.
اگر تازه با رتینول شروع کرده اید، بهتر است روتین مراقبتی تان ساده، ملایم و آبرسان باشد. در این مرحله، کمتر واقعاً بیشتر است. بعد از اینکه پوست به رتینول عادت کرد، به تدریج می توانید ترکیبات دیگر را نیز وارد روتینتان کنید، البته با دقت و به فاصله زمانی مناسب.
چه چیزهایی را نباید همراه با رتینول استفاده کرد؟
نتیجه گیری
و در آخر، اگر نمی دانید چه موادی را می توانید کنار رتینول استفاده کنید، بهترین راه مشورت با متخصص پوست است. با راهنمایی او، می توانید یک برنامه شخصی سازی شده برای پوستتان بچینید که نه تنها مؤثر، بلکه ایمن هم باشد.
رتینول یکی از موثرترین و شناخته شده ترین ترکیبات مراقبت از پوست است که می تواند به بهبود چین وچروک ها، افزایش تولید کلاژن، یکنواختی رنگ پوست و کاهش جوش ها کمک کند. استفاده صحیح و تدریجی از رتینول همراه با رعایت نکات مراقبتی مثل مصرف مرطوب کننده مناسب و محافظت از پوست در برابر آفتاب، کلید موفقیت در رسیدن به پوستی سالم و جوان تر است.
با توجه به حساسیت های احتمالی رتینول، مهم است که هنگام شروع استفاده از آن، با دقت و صبر به پوست خود فرصت دهید تا به این ماده عادت کند و از ترکیب های ناسازگار خودداری کنید.
در نهایت، رتینول می تواند یک همراه قدرتمند در روتین مراقبت از پوست باشد و با مراقبت درست، به مرور زمان تاثیرات مثبت و چشمگیری را بر زیبایی و سلامت پوستتان خواهید دید.
برای مشاوره رایگان زیبایی با کلینیک زیبایی غرب تهران به مدیریت دکتر راستگو می توانید با مشاورین ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
رتینول چیست و چه تفاوتی با دیگر رتینوئیدها دارد؟
رتینول یک نوع رتینوئید است که از ویتامین A گرفته می شود و به صورت بدون نسخه در محصولات مراقبت از پوست موجود است. نسبت به برخی رتینوئیدهای تجویزی، قدرت کمتری دارد و برای استفاده روزمره مناسب تر است.
از چه سنی می توانم استفاده از رتینول را شروع کنم؟
بیشتر متخصصان پوست توصیه می کنند استفاده از رتینول را در حدود ۲۰ سالگی آغاز کنید تا روند تولید کلاژن حفظ شود و علائم اولیه پیری به تعویق بیفتد.
آیا استفاده از رتینول باعث تحریک پوست می شود؟
رتینول ممکن است باعث خشکی، قرمزی و حساسیت پوست شود، به خصوص در ابتدای استفاده. بهتر است به تدریج و با دوز پایین شروع کرده و همراه با مرطوب کننده استفاده شود.
آیا می توانم رتینول را در روز استفاده کنم؟
اکثر محصولات رتینول برای استفاده شبانه طراحی شده اند، زیرا رتینول پوست را نسبت به نور خورشید حساس می کند. اگر نیاز به استفاده در روز دارید، حتماً باید از ضدآفتاب قوی استفاده کنید.
آیا می توانم همزمان از رتینول و ویتامین C استفاده کنم؟
برای جلوگیری از تحریک پوست، بهتر است ویتامین C را صبح و رتینول را شب استفاده کنید. استفاده همزمان این دو ماده می تواند باعث قرمزی و حساسیت شود.
چه نوع مرطوب کننده ای با رتینول مناسب است؟
برای پوست خشک کرم های غنی و برای پوست چرب مرطوب کننده های ژلی مناسب ترند. پوست حساس بهتر است از محصولات بدون عطر و با ترکیبات آرام بخش استفاده کند.