در طول زندگی، بسیاری از ما با مشکلات پوستی مانند جوش های مکرر، لکه های تیره یا قرمزی پوست مواجه می شویم؛ مشکلاتی که نه تنها ظاهر ما را تحت تأثیر قرار می دهند، بلکه می توانند اعتماد به نفس مان را نیز کاهش دهند. خوشبختانه درمان های مؤثری برای این مشکلات وجود دارد. یکی از این درمان ها، دارویی به نام آزلائیک اسید (Azelaic Acid) یا پماد تجاری آزلادرم است.
این دارو با داشتن خواص ضدباکتریایی، ضدالتهابی و لایه برداری ملایم، به طور مؤثری در درمان آکنه، روزاسه، لکه های پوستی، ملاسما و حتی مشکلاتی مانند فولیکولیت و کراتوز پیلاریس (معروف به پوست مرغی) کاربرد دارد. در ادامه این مقاله، با ساختار، عملکرد و عوارض احتمالی این دارو آشنا می شوید تا بتوانید تصمیم آگاهانه تری برای مراقبت از پوست تان بگیرید.
آزلائیک اسید چیست؟
آزلائیک اسید یک ترکیب طبیعی از دسته ی دی کربوکسیلیک اسیدها است که به طور طبیعی در برخی از غلات مانند گندم، جو و چاودار یافت می شود. جالب است بدانید که این ماده همچنین توسط یک نوع مخمر طبیعی به نام مالاسزیا فورفور (Malassezia furfur) که در سطح پوست سالم زندگی می کند نیز تولید می شود.
آزلائیک اسید به عنوان یک ماده فعال در درمان های پوستی، به خصوص برای افراد با پوست های حساس یا مستعد آکنه، بسیار مفید است. این ترکیب در غلظت های پایین در برخی محصولات بدون نسخه (OTC) مانند ژل ها و کرم ها وجود دارد، اما برای دسترسی به غلظت های درمانی بالاتر، نیاز به نسخه پزشک متخصص پوست و مو خواهید داشت.
عملکرد آزلائیک اسید
این دارو دو عملکرد اصلی دارد:
از بین بردن باکتری ها: به ویژه باکتری هایی که در بروز آکنه نقش دارند.
باز کردن منافذ بسته پوست: که باعث کاهش انسداد فولیکول های مو و در نتیجه کاهش بروز جوش می شود.
همچنین در درمان بیماری روزاسه، که با قرمزی و التهاب پوست همراه است، آزلائیک اسید با کاهش التهاب و مهار واکنش های پوستی، نتایج چشمگیری نشان داده است. فرم دارویی آن شامل کرم، ژل، فوم و سرم است و معمولاً به صورت موضعی روی نواحی آسیب دیده استفاده می شود.
در ادامه مقاله با کاربردهای گسترده تر آزلائیک اسید، نحوه استفاده صحیح از پماد آزلادرم، نکات احتیاطی و عوارض جانبی آن آشنا خواهید شد.
آزلائیک اسید چیست
چرا آزلائیک اسید تجویز می شود؟
آزلائیک اسید در فرم ژل و فوم، برای کاهش برجستگی ها، ضایعات و تورم ناشی از روزاسه تجویز می شود. روزاسه یک بیماری پوستی مزمن است که با قرمزی، برافروختگی و جوش های ریز صورت همراه است. همچنین کرم آزلائیک اسید برای درمان جوش ها و التهاب ناشی از آکنه مورد استفاده قرار می گیرد.
این دارو در گروهی از ترکیبات به نام دی کربوکسیلیک اسیدها قرار دارد و با دو مکانیسم مختلف به بهبود پوست کمک می کند:
در درمان روزاسه: با کاهش التهاب و قرمزی پوست، علائم بیماری را کنترل می کند.
در درمان آکنه: با از بین بردن باکتری هایی که در منافذ پوست رشد می کنند و کاهش تولید ماده ای طبیعی به نام کراتین (که تجمع آن می تواند منجر به انسداد منافذ و بروز جوش شود) باعث بهبود وضعیت پوست می شود.
آزلائیک اسید به دلیل عملکرد چندجانبه خود، یک گزینه مؤثر برای افرادی است که با آکنه یا روزاسه دست وپنجه نرم می کنند، به ویژه کسانی که به دنبال درمانی ملایم تر برای پوست های حساس هستند.
مزایای آزلائیک اسید برای پوست
آزلائیک اسید یکی از ترکیبات چندکاره در دنیای مراقبت از پوست است که می تواند طیف گسترده ای از مشکلات پوستی را هدف قرار دهد. در ادامه به مهم ترین فواید این ماده اشاره می کنیم:
1. نابودی باکتری های مولد آکنه
یکی از دلایل اصلی بروز جوش، رشد باکتری هایی است که در منافذ پوست تجمع می کنند. استفاده از کرم هایی با غلظت ۱۵ تا ۲۰ درصد آزلائیک اسید، تأثیر زیادی در کاهش آکنه دارد. هرچند مکانیسم دقیق عملکرد آن هنوز به طور کامل شناخته نشده، اما مطالعات بالینی نشان داده اند که این ماده در مقابله با آکنه بسیار مؤثر است.
2. محافظت از پوست در برابر رادیکال های آزاد
رادیکال های آزاد می توانند به سلول های پوست آسیب زده و منجر به التهاب، جوش و پیری زودرس شوند. آزلائیک اسید به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی، از پوست در برابر این آسیب ها محافظت کرده و به حفظ سلامت آن کمک می کند.
3. جلوگیری از انسداد منافذ
آکنه اغلب به دلیل تجمع سلول های مرده و چربی (سبوم) در منافذ پوست ایجاد می شود. آزلائیک اسید با کمک به باز نگه داشتن منافذ، التهاب پوستی را کاهش داده و احتمال شکل گیری جوش های جدید را کمتر می کند.
4. پیشگیری از لکه های تیره (هایپرپیگمنتیشن)
برخی از سلول های پوستی هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید، شروع به تولید رنگدانه (ملانین) می کنند. این فرایند ممکن است باعث ایجاد لکه های قهوه ای یا تیره روی پوست شود. آزلائیک اسید با مهار تولید بیش از حد ملانین، به پیشگیری و کاهش این لکه ها کمک می کند.
5. کاهش قرمزی پوست
قرمزی پوست، به ویژه در بیماری هایی مانند روزاسه، اغلب به دلیل گشاد شدن عروق خونی سطحی رخ می دهد. آزلائیک اسید می تواند با مهار این فرآیند، به کاهش قرمزی و التهاب پوست کمک کند.
بیشتر مطالعات روی آزلائیک اسیدهای با غلظت دارویی (تجویزی) انجام شده اند. با این حال، محصولات بدون نسخه (OTC) حاوی آزلائیک اسید با غلظت زیر ۱۰ درصد نیز در بازار موجودند. توصیه می شود پیش از استفاده از این محصولات، با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید.
مزایای آزلائیک اسید برای پوست
نحوه استفاده از آزلائیک اسید (کرم، ژل یا فوم آزلادرم)
آزلائیک اسید به صورت کرم، ژل و فوم موضعی تولید می شود و معمولاً روزانه دو بار، یک بار صبح و یک بار شب، روی پوست استفاده می شود. برای اثربخشی بیشتر، بهتر است این دارو را هر روز در ساعات مشخص استفاده کنید تا نظم درمانی شما حفظ شود.
حتماً دستورالعمل درج شده روی نسخه یا برچسب دارو را به دقت مطالعه کرده و در صورت وجود هرگونه ابهام، از پزشک یا داروساز خود راهنمایی بگیرید. از استفاده بیش از حد یا کمتر از مقدار تجویزشده خودداری کنید؛ چرا که این کار ممکن است منجر به تحریک پوست یا کاهش اثر درمانی شود.
نکته مهم: از تماس دارو با چشم ها یا دهان خودداری کنید. در صورت ورود تصادفی دارو به چشم، بلافاصله با مقدار زیادی آب شست وشو داده و در صورت تحریک یا سوزش، با پزشک تماس بگیرید.
هشدار درباره فوم آزلائیک اسید: فوم این دارو قابل اشتعال است. بنابراین هنگام استفاده و مدتی پس از آن، از آتش، شعله باز و سیگار کشیدن دوری کنید.
مراحل استفاده صحیح از ژل، کرم یا فوم آزلائیک اسید
برای استفاده صحیح از ژل، کرم یا فوم آزلائیک اسید، رعایت مراحل زیر ضروری است تا بهترین نتیجه را از درمان خود بگیرید:
- شست وشوی پوست: ناحیه مورد نظر را با آب و یک شوینده ملایم یا بدون صابون بشویید. سپس با حوله نرم، پوست را به آرامی خشک کنید. از استفاده از پاک کننده های الکلی، مواد ساینده، قابض ها (مثل تونرهای الکلی) یا لایه بردارهای قوی خودداری کنید، مخصوصاً اگر به روزاسه مبتلا هستید.
- تکاندن فوم (در صورت استفاده): اگر از فوم استفاده می کنید، قبل از مصرف، ظرف را به خوبی تکان دهید.
- استفاده از دارو: یک لایه نازک از کرم یا ژل را روی ناحیه مورد نظر بزنید و به آرامی روی پوست ماساژ دهید تا جذب شود.
- در صورت استفاده از فوم، آن را روی کل صورت شامل گونه ها، چانه، پیشانی و بینی پخش کنید.
- پوشاندن پوست ممنوع: ناحیه درمان شده را با باند، گاز یا پوشش های دیگر نپوشانید.
- آرایش کردن: می توانید پس از خشک شدن کامل دارو، از لوازم آرایشی استفاده کنید.
- شست وشوی دست ها: بعد از پایان استفاده، دست های خود را با آب و صابون بشویید تا باقی مانده دارو پاک شود.
آزلائیک اسید و روزاسه
کاربردهای دیگر آزلائیک اسید
اگرچه آزلائیک اسید معمولاً برای آکنه و روزاسه تجویز می شود، ممکن است پزشک متخصص از آن برای درمان سایر مشکلات پوستی نیز استفاده کند. در این خصوص حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
آزلائیک اسید و روزاسه
روزاسه یک بیماری شایع پوستی است که معمولاً با قرمزی موقت یا پایدار صورت آغاز می شود. در مراحل اولیه، ممکن است گونه ها و بینی شما دچار سرخی و برافروختگی شوند. اما با گذر زمان، علائم بیشتری بروز می کنند و پوست به شدت حساس می شود. برای مثال، هنگام استفاده از محصولات مراقبت از پوست ممکن است احساس سوزش یا خارش داشته باشید یا حتی جوش هایی شبیه به آکنه روی پوستتان ظاهر شود. در مواردی، روزاسه می تواند چشم ها را نیز درگیر کند و باعث تحریک و التهاب چشمی شود.
اگرچه دلیل دقیق بروز روزاسه هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می دهند که چند عامل ممکن است در آن نقش داشته باشند، از جمله:
1- سیستم ایمنی بیش فعال
2- مشکلات مربوط به اعصاب یا رگ های خونی پوست
روزاسه می تواند در افراد با هر رنگ پوستی ظاهر شود و برخلاف برخی مشکلات پوستی دیگر، درمان قطعی ندارد. اما خبر خوب این است که با مراقبت صحیح می توان علائم آن را کنترل کرد و از تشدید آن جلوگیری نمود.
یکی از داروهای مؤثر در درمان علائم روزاسه، آزلائیک اسید است. این ماده به شکل های مختلفی از جمله کرم، ژل، فوم و لوسیون موضعی در دسترس است و می تواند به بهبود برجستگی ها، جوش ها و قرمزی پوست ناشی از روزاسه کمک کند.
نکته مهم: این دارو تأثیر فوری ندارد و نیاز به صبر و استفاده منظم دارد. بسیاری از بیماران ممکن است چند هفته پس از شروع مصرف شاهد بهبود باشند.
طبق مطالعات بالینی، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از افراد مبتلا به روزاسه پس از استفاده از آزلائیک اسید، کاهش قابل توجهی در علائم خود مشاهده کرده اند.
پاک سازی اولیه با آزلائیک اسید (Azelaic Acid Purging)
اگر بعد از شروع استفاده از آزلائیک اسید متوجه شدید که پوستتان بیشتر جوش می زند یا ملتهب شده، نگران نباشید. این وضعیت که به آن پاک سازی اولیه گفته می شود، یک واکنش موقتی و طبیعی پوست به اسیدهای فعال مثل آزلائیک اسید است.
در این مرحله، سلول های مرده پوست سریع تر از حالت معمول دفع می شوند و جوش هایی که در لایه های زیرین پوست پنهان بودند، به سطح می آیند. به همین دلیل، ممکن است تصور کنید که وضعیت پوستتان بدتر شده، اما در واقع این فرایند نشانه ای از شروع بازسازی پوست است.
این دوره معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته طول می کشد و پس از آن پوست شما شفاف تر، یکنواخت تر و سالم تر به نظر خواهد رسید.
چطور بفهمیم که پوست در حال پاکسازی است یا واکنش آلرژیک دارد؟
| ویژگی ها | Purging (طبیعی) | حساسیت (واکنش منفی) |
|---|---|---|
| ناحیه درگیر | فقط نواحی که همیشه جوش می زنید | نواحی جدید یا کل صورت |
| مدت زمان | ۲ تا ۴ هفته و سپس بهبود | به مرور بدتر می شود |
| نوع جوش | سرسفید، سرسیاه یا التهابی | قرمزی، خارش شدید، سوزش، تاول |
اگر علائم شما با حالت حساسیت شباهت دارد، مصرف را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید.
نکات ایمنی و موارد احتیاطی در مصرف آزلائیک اسید
قبل از شروع مصرف آزلائیک اسید، لازم است چند نکته مهم را بدانید تا از بروز عوارض جلوگیری کرده و بهترین نتیجه را بگیرید:
۱. استفاده در کودکان ممنوع است (مگر با تجویز پزشک)
تاکنون هیچ مطالعه ای درباره تأثیر آزلائیک اسید بر کودکان زیر ۱۲ سال انجام نشده. بنابراین بدون تجویز دقیق پزشک از مصرف آن در کودکان خودداری کنید.
۲. دوران بارداری و شیردهی
با اینکه مقدار کمی از آزلائیک اسید از طریق پوست جذب می شود، اما اطلاعات کافی در مورد ایمنی آن در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. بهتر است قبل از مصرف، با پزشک مشورت نمایید.
۳. خطر اشتعال فوم آزلائیک اسید
نوع فومی این دارو قابل اشتعال است. پس از مصرف آن:
1- از منابع حرارتی، آتش و سیگار دوری کنید.
2- اجازه دهید دارو کاملاً خشک شود.
۴. مواد غذایی محرک پوست
برخی از غذاها و نوشیدنی ها ممکن است در طول مصرف آزلائیک اسید باعث قرمزی یا برافروختگی پوست شوند. در صورت توصیه پزشک، بهتر است از موارد زیر پرهیز کنید:
- غذاهای تند
- نوشیدنی های داغ مانند قهوه و چای
- نوشیدنی های الکلی
۵. پیگیری درمان با پزشک
حتماً در طول دوره درمان، با پزشک خود در تماس باشید تا در صورت نیاز دوز دارو یا نحوه مصرف را تنظیم کند.
آزلائیک اسید و رتینول
آزلائیک اسید و رتینول: ترکیبی مؤثر برای پوست صاف و شفاف
اگر به دنبال روتین پوستی مؤثر برای کاهش جوش، لکه های تیره و خطوط ریز هستید، ترکیب آزلائیک اسید و رتینول می تواند گزینه ای عالی باشد. بسیاری از متخصصان پوست، این دو ماده را در کنار هم توصیه می کنند تا اثرگذاری بهتری در پاک سازی و جوان سازی پوست داشته باشند.
چرا رتینول؟
رتینول یکی از مشتقات ویتامین A است که به دلیل توانایی در:
- تسریع چرخه بازسازی سلولی
- کاهش منافذ بسته و آکنه
- افزایش تولید کلاژن
- و روشن تر شدن پوست
محبوبیت زیادی در میان متخصصان پوست و کاربران محصولات پوستی پیدا کرده است.
آزلائیک اسید + رتینول = ترکیب هوشمندانه
زمانی که آزلائیک اسید را همراه با رتینول مصرف می کنید، پوست شما:
- سلول های مرده را سریع تر دفع می کند.
- کمتر دچار انسداد منافذ می شود.
- لکه های قهوه ای، جای جوش و قرمزی پوست کاهش می یابد
- در نهایت بافت پوست یکنواخت تر و روشن تر خواهد شد.
نکته مهم: این دو ماده هر دو فعال هستند و ممکن است در ابتدا باعث تحریک پوست شوند. بنابراین لازم است به درستی از آن ها استفاده شود.
چطور از آزلائیک اسید و رتینول هم زمان استفاده کنیم؟
برای جلوگیری از تحریک، توصیه می شود از برنامه ی مصرف زیر پیروی کنید:
| مرحله | صبح | شب |
|---|---|---|
| شست وشو | شوینده ملایم | شوینده ملایم |
| درمان | آزلائیک اسید | رتینول (ابتدا ۲-۳ شب در هفته) |
| مرطوب کننده | ✅ | ✅ |
| ضدآفتاب | ✅ ضروری | ❌ |
حتماً ضدآفتاب را به طور روزانه استفاده کنید، چون هم رتینول و هم آزلائیک اسید پوست را به نور خورشید حساس می کنند.
آزلائیک اسید و ویتامین C
ویتامین C یکی از محبوب ترین آنتی اکسیدان ها در مراقبت از پوست است که به خاطر فواید متعددی مثل کاهش چین و چروک، محافظت از پوست در برابر آسیب های نور خورشید، کنترل آکنه و کاهش لکه های تیره شناخته می شود. هرچند ویتامین C نوع متفاوتی از اسید نسبت به آزلائیک اسید دارد، اما هر دو با خواص آنتی اکسیدانی خود، می توانند به سلامت و زیبایی پوست کمک کنند.
اثرات ترکیبی ویتامین C و آزلائیک اسید
مطالعات اولیه نشان داده اند که استفاده همزمان از محصولات حاوی ویتامین C و آزلائیک اسید می تواند:
- رطوبت و قوام پوست را بهبود ببخشد.
- رنگ پوست را یکنواخت تر کند.
- به کاهش علائم آکنه و التهاب پوست کمک کند.
این ترکیب می تواند یک راهکار عالی برای افرادی باشد که به دنبال درمان های همزمان برای مشکلات مختلف پوست مانند جوش و لک هستند.
آزلائیک اسید و ویتامین C
نکات مهم برای استفاده همزمان آزلائیک اسید و ویتامین C
برای استفاده از محصولات ویتامین C، مشورت با پزشک یا متخصص پوست الزامی است زیرا این محصولات در انواع و قدرت های مختلفی موجود هستند و انتخاب بهترین نوع و مقدار آنها می تواند تاثیر زیادی بر روی پوست شما داشته باشد. همچنین، باید بدانید که کدام محصول را ابتدا روی پوست بزنید و زمان مناسب استفاده از هر کدام را رعایت کنید تا به بهترین نتیجه برسید. قابل توجه است که این محصولات برای کودکان توصیه نمی شوند، زیرا ایمنی و اثربخشی آنها هنوز در این گروه سنی مشخص نیست.
جمع بندی
آزلائیک اسید یک اسید طبیعی است که می تواند به بهبود آکنه های خفیف و روزاسه کمک کند. استفاده درست و صبورانه از آن اهمیت دارد، چون ممکن است چند هفته طول بکشد تا تغییرات را ببینید. ممکن است در ابتدا کمی احساس سوزش یا خارش داشته باشید که طبیعی است، اما در صورت بروز هر عارضه جدی تر، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا آزلائیک اسید عوارض جانبی دارد؟
ممکن است باعث واکنش های پوستی شود. اگر دچار قرمزی، سوزش، خشکی، خارش، پوسته ریزی، تورم یا تحریک پوست شدید، حتماً سریع با پزشک خود تماس بگیرید.
چه کسانی نباید از آزلائیک اسید استفاده کنند؟
کودکان زیر ۱۲ سال، مگر اینکه پزشک به صورت دقیق دستور داده باشد. خانم های باردار و شیرده باید قبل از استفاده حتما با پزشک مشورت کنند، چون مطالعات کافی درباره ایمنی آن در این افراد وجود ندارد.
آیا می توانم آزلائیک اسید را هر روز استفاده کنم؟
استفاده روزانه از آزلائیک اسید معمولاً بی خطر است و به پاک سازی پوست، کاهش التهاب، باز شدن منافذ و کاهش تیرگی ها کمک می کند.
چه زمانی باید استفاده از آزلائیک اسید را متوقف کنم؟
اگر پوست شما خیلی حساس است یا دچار اگزما هستید و استفاده از این دارو باعث تحریک شدید، قرمزی یا التهاب بیشتر شد، بهتر است مصرف را قطع کرده و با پزشک مشورت کنید.
آیا آزلائیک اسید در ابتدا باعث بدتر شدن پوست می شود؟
در شروع استفاده ممکن است دچار پوست ریزی یا جوش های موقتی پاکسازی شوید. این حالت موقت است و بعد از مدتی پوست شما شفاف تر و سالم تر خواهد شد.