آیا به دنبال شروع یک روتین مراقبت از پوست جدید هستید اما نمی دانید از کجا باید آغاز کنید؟ شاید قفسه حمام شما پر از محصولاتی باشد که در شبکه های اجتماعی تبلیغ می شوند یا از هر محصولی که در دسترس بوده، استفاده کرده اید.
مهم نیست رنگ یا تناژ پوست شما چیست؛ شناخت نوع پوست، کلید انتخاب محصولات مناسب و رسیدن به پوستی سالم تر است. در این مقاله به شما کمک می کنیم نوع پوست خود را کشف کنید و بفهمید کدام ترکیبات و محصولات بیشترین سازگاری را با پوستتان دارند.
نوع پوست شما چیست؟
نوع پوست به ویژگی هایی اشاره دارد که تعیین می کند پوست شما چگونه به عوامل مختلف مانند آب و هوا، محصولات مراقبت از پوست و تغییرات هورمونی واکنش نشان می دهد. سه عامل اصلی در تعیین نوع پوست نقش دارند: میزان چربی طبیعی (سبوم) تولید شده، سطح رطوبت پوست، و حساسیت آن به محرک های محیطی.
انواع پوست به طور کلی به چند گروه اصلی تقسیم می شود: چرب، خشک، مختلط، حساس و نرمال. هر نوع پوست نیازهای مراقبتی خاص خودش را دارد، اما باید بدانید که ممکن است پوست شما ترکیبی از چند دسته باشد. مثلاً بعضی افراد پوستی دارند که هم خشک و هم حساس است، یا در فصول مختلف سال، نوع پوستشان تغییر می کند.
نوع پوست شما چیست؟
۵ نوع پوست رایج و ویژگی های آن ها
پنج نوع پوست رایج وجود دارد که هر کدام ویژگی های منحصر به فردی دارند و نیاز به روتین مراقبتی متناسب با خود دارند. در ادامه به بررسی هر کدام می پردازیم:
1. پوست چرب
پوست چرب سبوم (چربی طبیعی) بیشتری تولید می کند که معمولاً باعث ظاهر براق، به خصوص در ناحیه T (پیشانی، بینی و چانه) می شود. این نوع پوست منافذ بزرگ تری دارد و بیشتر مستعد جوش و آکنه است، چون چربی و آلودگی در منافذ جمع می شوند.
2. پوست خشک
پوست خشک رطوبت کافی ندارد، اغلب زبر، سفت و گاهی پوسته پوسته به نظر می رسد، به خصوص در هوای سرد یا خشک. این نوع پوست می تواند به محصولات قوی واکنش نشان دهد و معمولاً زودتر دچار علائم پیری مثل خطوط ریز می شود. علت آن هم کمبود چربی و رطوبت، گردش سلولی کندتر و آسیب پذیری بیشتر در برابر آلودگی ها و نور خورشید است.
3. پوست مختلط
پوست مختلط ترکیبی از بخش های چرب و خشک است. معمولاً ناحیه T چرب است، در حالی که گونه ها ممکن است خشک یا نرمال باشند. این نوع پوست نیاز به مراقبت متعادل و هدفمند دارد.
4. پوست حساس
پوست حساس به راحتی تحریک می شود؛ عواملی مثل آب و هوا، محصولات شیمیایی یا آلودگی ها می توانند باعث قرمزی، خارش یا سوزش شوند. گاهی حساسیت به علت بیماری های پوستی، ضعف سد محافظتی پوست یا عوامل محیطی تشدید می شود.
5. پوست نرمال
پوست نرمال تعادل خوبی بین چربی و رطوبت دارد، با بافتی صاف، منافذ کوچک و ظاهری سالم. این نوع پوست کمتر مستعد حساسیت یا جوش است و معمولاً کمترین نیاز به مراقبت های خاص دارد.
۵ نوع پوست رایج و ویژگی های آن ها
چگونه نوع پوست خود را تشخیص دهیم؟
داشتن پوستی سالم و شاداب، با شناخت نوع پوست آغاز می شود. نوع پوست، یعنی پوست شما چه ویژگی هایی دارد، چطور واکنش نشان می دهد و چه نیازهایی دارد. وقتی این را بدانید، انتخاب محصولات مناسب و مراقبت درست برایتان ساده تر می شود.
نکته کلیدی در تعیین نوع پوست، مقدار چربی یا سبومی است که تولید می کند. این ویژگی بیشتر به ژنتیک مربوط است، اما عواملی مثل سن، استرس، تغییرات هورمونی و شرایط آب و هوایی هم روی آن اثر دارند. دکتر اوگونابو، متخصص پوست، تأکید می کند که نوع پوست با گذر زمان می تواند تغییر کند؛ مثلاً با افزایش سن، بسیاری متوجه می شوند که پوستشان کم چرب تر یا خشک تر شده است.
در ادامه، مشخصات هر نوع پوست را مرور می کنیم تا راحت تر بتوانید نوع پوست خود را شناسایی کنید:
ویژگی های پوست چرب
اگر پوست شما در ناحیه پیشانی، بینی و چانه اغلب براق به نظر می رسد و مستعد جوش، آکنه و منافذ باز است، احتمالاً پوست چربی دارید.
- چربی اضافه به دلیل تولید بیش از حد سبوم توسط غدد چربی است.
- استرس، رطوبت بالا، ژنتیک و نوسانات هورمونی می توانند این مشکل را تشدید کنند.
- پوست چرب دیرتر دچار چین و چروک می شود، اما نیاز به مراقبت های ویژه دارد تا جوش و التهاب کنترل شود.
ویژگی های پوست خشک
پوست خشک میزان چربی کمتری تولید می کند و به همین دلیل رطوبت را به سختی نگه می دارد.
- ظاهر پوست ممکن است کدر، زبر، پوسته پوسته یا ترک خورده باشد.
- احساس کشیدگی یا خارش از علائم رایج است.
- استفاده زیاد از شوینده های قوی یا شستشوی بیش از حد، خشکی را تشدید می کند.
ویژگی های پوست مختلط
پوست مختلط ترکیبی از بخش های چرب و خشک یا نرمال است.
- معمولاً ناحیه پیشانی، بینی و چانه چرب تر است، در حالی که گونه ها خشک یا نرمال اند.
- بسته به فصل، میزان استرس یا تغییرات هورمونی، رفتار این نوع پوست می تواند متفاوت باشد.
- درخشش در نواحی چرب و خشکی یا قرمزی در نواحی خشک از نشانه های رایج آن است.
ویژگی های پوست معمولی
پوست معمولی تعادل ایده آلی میان چربی و رطوبت دارد.
- ظاهر آن سالم، صاف و یکنواخت است.
- منافذ کوچک تر دیده می شوند و احتمال بروز حساسیت یا جوش در آن کمتر است.
- این نوع پوست به مراقبت های ساده و ملایم پاسخ خوبی می دهد.
ویژگی های پوست حساس
پوست حساس بر اساس واکنش هایش شناخته می شود، نه میزان چربی آن.
- این نوع پوست به راحتی به عطرها، مواد شیمیایی یا تغییرات محیطی واکنش نشان می دهد.
- قرمزی، سوزش، خارش و التهاب از علائم اصلی آن هستند.
- جالب است بدانید که هر نوع پوست، حتی چرب یا خشک، می تواند همزمان حساس هم باشد.
شناخت دقیق نوع پوست، قدم اول برای ساخت یک روتین مراقبتی مؤثر است. با آگاهی از نیازهای پوست خود، می توانید انتخاب های بهتری داشته باشید، از مشکلات رایج جلوگیری کنید و پوستی سالم و شاداب را تجربه کنید. حالا زمان آن رسیده که نشانه ها را بررسی کنید و مسیر مراقبت از پوست خود را با اطمینان آغاز کنید.
چگونه نوع پوست خود را تشخیص دهیم؟
چطور می توانم نوع پوستم را در خانه تشخیص دهم؟
برای پیدا کردن نوع پوستتان نیازی به ابزارهای حرفه ای ندارید؛ فقط کمی دقت و یک ورق دستمال کاغذی ساده کافی است! در ادامه دو روش خانگی و کاربردی را معرفی می کنم که کمک می کنند نوع پوست خود را بهتر بشناسید.
مشاهده بعد از شست وشو
در این روش، شما رفتار طبیعی پوستتان را بعد از شست وشو بررسی می کنید. کافی است صورت خود را با یک شوینده ملایم بشویید و با یک حوله نرم خشک کنید. بعد حدود ۳۰ دقیقه صبر کنید تا پوست کاملاً به حالت طبیعی خودش برگردد، بدون استفاده از هیچ محصولی. حالا در آینه دقیق به پوستتان نگاه کنید:
- اگر پوستتان در تمام قسمت ها براق و چرب به نظر می رسد، احتمالاً پوست چربی دارید. این نوع پوست معمولاً منافذ بازتر دارد و بیشتر مستعد جوش و آکنه است.
- اگر احساس کشیدگی می کنید یا روی پوستتان پوسته های ریز یا زبری می بینید، نشان دهنده پوست خشک است. این نوع پوست معمولاً کدرتر به نظر می رسد و ممکن است خارش یا سوزش خفیف داشته باشد.
- اگر فقط پیشانی، بینی و چانه (ناحیه T) براق هستند، اما گونه ها خشک یا معمولی اند، شما پوست مختلط دارید. این نوع پوست ترکیبی از دو حالت چرب و خشک است و معمولاً نیاز به مراقبت متعادل دارد.
- اگر پوستتان نه چربی اضافه دارد و نه خشکی، و در کل ظاهر نرم و سالمی دارد، شما پوست نرمال دارید که متعادل ترین و کم دردسرترین نوع پوست است.
روش دوم: «تست دستمال کاغذی»
تست دستمال کاغذی
در این روش به کمک یک ورق دستمال کاغذی ساده، میزان چربی پوستتان را اندازه می گیرید. کافی است مراحل زیر را دنبال کنید:
- صورتتان را بشویید، خشک کنید و حدود ۳۰ دقیقه صبر کنید.
- حالا ورقه دستمال کاغذی را روی قسمت های مختلف صورت (پیشانی، بینی، گونه ها و چانه) به آرامی فشار دهید.
- سپس دستمال را مقابل نور بگیرید و مقدار چربی جذب شده را بررسی کنید.
- اگر دستمال در اکثر بخش هایش چربی زیادی جذب کرده باشد، این یعنی پوستتان چرب است و مستعد براقی و جوش.
- اگر دستمال تقریباً خشک مانده یا فقط چربی بسیار کمی دارد، پوست شما خشک است و نیاز به رطوبت بیشتری دارد.
- اگر فقط در ناحیه T دستمال چرب شده و سایر نقاط خشک یا بدون چربی هستند، شما پوست مختلط دارید و باید روتین مراقبت خود را برای هر بخش از صورت تنظیم کنید.
- اگر دستمال فقط مقدار کمی چربی یکنواخت جذب کرده است، به احتمال زیاد پوست نرمال دارید که نیازی به نگرانی خاصی درباره چربی یا خشکی ندارد.
تشخیص نوع پوست در خانه کار سختی نیست، فقط کافیست کمی زمان بگذارید و با دقت به واکنش پوستتان توجه کنید. چه از روش «مشاهده بعد از شست وشو» استفاده کنید و چه از تست دستمال کاغذی، شناخت نوع پوست قدم اول برای انتخاب محصولات و روتین مراقبتی مناسب است. وقتی بدانید پوستتان چرب، خشک، مختلط یا نرمال است، خیلی راحت تر می توانید محصولات مؤثر انتخاب کنید و از مشکلات پوستی جلوگیری کنید. حالا که نوع پوست خود را شناختید، بیایید ببینیم بهترین روتین مراقبتی برای هر نوع پوست چیست!
جدول علائم و روش های درمان انواع پوست
| نوع پوست | علائم کلیدی | درمان و مراقبت پیشنهادی |
|---|---|---|
| خشک | زبری، پوسته پوسته شدن، ترک، خارش، حساسیت به محصولات | شوینده ملایم، مرطوب کننده غنی، نوشیدن آب کافی، سرامید و هیالورونیک اسید، استفاده از مرطوب کننده هوا در منزل |
| دهیدراته | احساس کشیدگی، کدر شدن، خطوط ریز، چرب اما کم آب | نوشیدن آب کافی، سرم های آبرسان، اجتناب از محصولات الکلی، کاهش کافئین و قند، استفاده از اسپری های آبرسان |
| چرب | براقی شدید، منافذ بزرگ، جوش و آکنه، احساس سنگینی | شوینده ملایم فاقد چربی، لایه برداری ۲-۳ بار در هفته، مرطوب کننده سبک بر پایه آب، داروهای ضدجوش، رژیم سالم، خواب کافی |
| مختلط | چربی در ناحیه T، خشکی یا حساسیت در گونه ها، جوش منطقه ای | شوینده ملایم، مرطوب کننده متعادل، لایه برداری ملایم، محصولات مخصوص پوست مختلط، کنترل استرس، رژیم متعادل |
| نرمال | متعادل، نه خشک نه چرب، بدون حساسیت خاص، صاف و شفاف | پاکسازی روزانه ملایم، مرطوب کننده سبک، محافظت با ضدآفتاب، روتین ساده و منظم برای حفظ تعادل پوست |
| حساس | قرمزی، خارش، سوزش، واکنش سریع به محصولات جدید | استفاده از محصولات هیپوآلرژنیک، پرهیز از عطرها و الکل، آرام سازی با آلوئه ورا یا بیزابولول، تست محصول قبل از مصرف کامل |
دلایل اصلی خشکی پوست (دهیدراته شدن پوست)
وقتی پوستتان سفت، زبر یا خشن به نظر می رسد، احتمالاً با خشکی پوست روبه رو هستید. این وضعیت در زنان مسن بیشتر دیده می شود و باعث برجسته تر شدن خطوط و چروک ها می شود. رطوبت پوست به میزان آب موجود در لایه های عمیق و تعریق بستگی دارد، اما عوامل متعددی می توانند این تعادل را بر هم بزنند.
بدن ما به طور طبیعی از دو طریق آب از دست می دهد:
1- تعریق: که واکنشی فعال به گرما، استرس یا فعالیت است.
2- از دست دادن آب از طریق اپیدرم (TEWL): فرآیندی غیرفعال که روزانه حدود نیم لیتر آب از لایه های عمیق تر پوست تبخیر می شود.
خشکی پوست زمانی رخ می دهد که این آب از دست رفته به درستی جایگزین نشود، که معمولاً به دلیل کمبود موارد زیر است:
عوامل مرطوب کننده طبیعی (NMFs) مانند اوره، اسیدهای آمینه و اسید لاکتیک، که به حفظ آب در پوست کمک می کنند.
لیپیدهای اپیدرمی از جمله سرامیدها، اسیدهای چرب و کلسترول، که نقش کلیدی در حفظ سد محافظتی پوست دارند.
وقتی این تعادل به هم بخورد، سد پوستی ضعیف می شود و پوست مستعد خشکی و تحریک می شود.
عوامل داخلی مثل سن و ژنتیک و عوامل خارجی مثل سرما، رطوبت پایین و شوینده های قوی همگی می توانند توانایی پوست در حفظ رطوبت را کاهش دهند. شناخت شدت خشکی، کلید درمان مؤثر آن است.
چگونه تیپ پوست تغییر می کند؟
چگونه تیپ پوست تغییر می کند؟
تیپ پوست (نوع پوست) یک ویژگی ثابت نیست، بلکه تحت تأثیر چهار عامل اصلی—سن، هورمون ها، محیط و شیوه زندگی/محصولات—به طور پیوسته تغییر می کند. با افزایش سن، ترشح سبوم کاهش یافته و پوست به سمت خشکی یا دهیدراسیون می رود. نوسانات هورمونی در بلوغ، قاعدگی، بارداری و یائسگی تعادل چربی و آب پوست را مختل می کنند. عوامل محیطی مانند رطوبت کم، دماهای شدید و آلودگی سد محافظتی پوست را تضعیف می کند. در نهایت، انتخاب محصولات نادرست، شستشوی مکرر با آب داغ و سبک زندگی پر استرس نیز به تشدید این تغییرات می انجامد. آگاهی از این مکانیسم ها امکان تنظیم دوره ای روتین مراقبتی و تقویت سد پوست را فراهم می کند.
تغییرات سنی
در دوران بلوغ، به دلیل افزایش شدید هورمون های آندروژنی، تولید سبوم (چربی طبیعی پوست) تا ۵ برابر افزایش می یابد. همین امر موجب می شود نوجوانان اغلب با پوست چرب، براق و مستعد آکنه روبه رو شوند. با گذر از جوانی و ورود به دهه های سوم و چهارم زندگی، فعالیت غدد چربی به تدریج کاهش پیدا می کند. این افت در ترشح چربی همراه با کاهش تولید کلاژن و نازک شدن لایه اپیدرم، باعث خشکی، دهیدراسیون و افت خاصیت ارتجاعی پوست در سنین بالاتر می شود. بنابراین، پوست افراد مسن تمایل بیشتری به خشکی، حساسیت و چروک پیدا می کند.
نوسانات هورمونی
هورمون ها نقش کلیدی در دینامیک نوع پوست دارند. در طول چرخه قاعدگی، نوسانات آندروژن ها به افزایش ترشح سبوم و در نتیجه چرب تر شدن موقت پوست منجر می شود. بارداری نیز با تغییر سطح هورمون های استروژن و پروژسترون می تواند توازن آب و چربی پوست را برهم بزند؛ به طوری که برخی زنان تجربه خشکی، براقی یا حتی آکنه بارداری دارند. با ورود به دوران یائسگی، افت ناگهانی استروژن موجب کاهش هیدراسیون، نازک شدن پوست، کاهش کشسانی و تشدید دهیدراسیون می شود، که همگی ویژگی های بارز پوست در این مرحله از زندگی هستند.
تأثیر محیط
محیط یکی از عوامل مهم و مداوم در تغییر تیپ پوست است. هوای سرد و خشک، به ویژه در فصول سرد، سد محافظتی پوست را تضعیف کرده و از دست رفتن آب از طریق اپیدرم (پدیده TEWL) را افزایش می دهد؛ این اتفاق به خشکی، زبری و آسیب پذیری پوست منجر می شود. در مقابل، هوای گرم و مرطوب فعالیت غدد چربی را تحریک کرده و می تواند منجر به افزایش چربی و براقی شود. همچنین، آلودگی های محیطی مانند ذرات معلق و اوزون با ایجاد استرس اکسیداتیو به پروتئین های سد پوستی آسیب رسانده، التهاب و دهیدراسیون را تشدید می کنند. تابش UV نیز با تخریب کلاژن و الاستین، شیارهای پوست را عمیق تر کرده و تعادل آب و چربی پوست را بر هم می زند.
سبک زندگی و محصولات
نحوه مراقبت از پوست و سبک زندگی روزمره نیز تأثیر مستقیم بر تغییر تیپ پوست دارد. شستشوی مکرر با آب داغ یا استفاده از شوینده های قوی و الکلی باعث تخریب لایه چربی محافظ (سد لیپیدی) شده و دهیدراسیون را تسریع می کند. انتخاب نادرست محصولات مانند استفاده از اسکراب های زبر روی پوست خشک یا مرطوب کننده های چرب برای پوست های چرب، می تواند تعادل طبیعی پوست را بر هم بزند. علاوه بر این، رژیم غذایی پر از قند و کم آبی بدن، روند دهیدراسیون را سرعت بخشیده و علائم پیری را افزایش می دهد. استرس مزمن و کم خوابی نیز از طریق افزایش کورتیزول، تولید چربی پوست را افزایش داده و ترمیم سد پوستی را مختل می کند.
راهکارهای مدیریت تغییر تیپ پوست
تغییرات در نوع پوست امری طبیعی است و با به‌کارگیری راهکارهای مناسب می‌توان آن را مدیریت کرد. در ادامه چند راهکار موثر برای مدیریت تغییر تیپ پوست ارائه شده است:
- بازبینی دوره ای: هر ۳ تا ۶ ماه یکبار، نوع پوست خود را با تست های ساده مانند «تست دستمال کاغذی» یا روش مشاهده مستقیم ارزیابی کنید. این کار کمک می کند تا متناسب با تغییرات فصلی یا هورمونی، روتین مراقبتی خود را به روزرسانی نمایید.
- روتین تطبیقی فصلی: در فصل زمستان، استفاده از مرطوب کننده های غنی، روغن های گیاهی و دستگاه رطوبت ساز محیطی توصیه می شود تا سد پوست تقویت شود. در تابستان بهتر است از شوینده های ملایم، ضدآفتاب های سبک و محصولات فاقد چربی بهره بگیرید تا پوست دچار براقی یا جوش نشود.
- تقویت سد پوستی: برای بازسازی سد محافظتی، مواد مؤثری مانند سرامیدها، فیلگرین، اسید هیالورونیک و فاکتورهای مرطوب کننده طبیعی (NMFs) مثل اوره و PCA را در روتین خود بگنجانید.
- مدیریت هورمونی: در صورت خشکی شدید یا دهیدراسیون ناشی از یائسگی، مشورت با پزشک درباره درمان های هورمونی موضعی یا سیستمیک (مانند استروژن) می تواند مؤثر باشد.
- محافظت محیطی: استفاده از ضدآفتاب با طیف وسیع (برای اشعه های UVA و UVB)، اجتناب از قرارگیری در محیط های بسیار آلوده و بهره گیری از پوشش های فیزیکی مانند کلاه و عینک آفتابی، گام های مهمی در حفاظت از پوست هستند.
- سبک زندگی سالم: خواب کافی، مدیریت استرس از طریق تکنیک هایی مانند یوگا و مدیتیشن، پیروی از رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان و نوشیدن دست کم ۸ لیوان آب در روز، به تنظیم هورمون ها و حفظ رطوبت پوست کمک می کند.
نوع پوست یک ویژگی ایستا نیست؛ بلکه پویا و تحت تأثیر سن، هورمون ها، شرایط محیطی و سبک زندگی قرار دارد. با شناخت علمی این عوامل و به کارگیری راهکارهای مدیریتی صحیح مانند بازبینی دوره ای، تقویت سد پوستی و تنظیم هورمون ها، می توانید روتین مراقبتی خود را هوشمندانه تنظیم کنید. این رویکرد کمک می کند تا سلامت، تعادل و شادابی پوست در هر دوره از زندگی حفظ شود، چه در نوجوانی پرچربی، چه در بزرگسالی مستعد خشکی، برای مشاوره رایگان زیبایی می توانید با کلینیک راستگو بیوتی تماس حاصل نمایید.
راهکارهای مدیریت تغییر تیپ پوست
سوالات متداول
از کجا بفهمم نوع پوستم چیست؟
برای شروع، صورت خود را با یک شوینده ملایم بشویید و ۲ تا ۳ ساعت صبر کنید بدون استفاده از هیچ محصولی. سپس با دقت به پوست نگاه کنید: آیا براق است؟ خشک است؟ منافذ پوستتان چقدر دیده می شود؟ این نشانه ها نوع پوستتان را مشخص می کنند.
اگر صورتم برق می زند، یعنی پوست چربی دارم؟
اگر بخش هایی مثل پیشانی، بینی و چانه (منطقه T) براق است و منافذ در این نواحی واضح و بزرگ هستند، احتمالاً پوستتان چرب یا مختلط است.
منافذ کوچک به چه معنی است؟
منافذ کوچک و کمتر دیده شونده معمولاً نشانه پوست خشک یا نرمال است. پوست خشک علاوه بر این ممکن است زبر، پوسته پوسته یا حساس باشد.
جوش و آکنه فقط در پوست چرب ظاهر می شود؟
بیشتر اوقات بله. پوست چرب به دلیل تولید زیاد سبوم مستعد جوش های سرسیاه، آکنه و جوش های زیرپوستی است. اما پوست مختلط هم می تواند در نواحی چرب دچار جوش شود.
آیا بعد از شستن صورت احساس کشیدگی نشانه خشکی پوست است؟
کاملاً درست است. اگر بعد از شستشو پوستتان احساس کشیدگی، خشکی یا سوزش دارد، احتمالاً پوست شما خشک یا حساس است و به رطوبت بیشتری نیاز دارد.
آیا نوع پوست در طول زمان تغییر می کند؟
نوع پوست ثابت نیست. با افزایش سن، تغییرات هورمونی، شرایط آب و هوایی و سبک زندگی، نوع پوست شما می تواند تغییر کند. مثلاً پوست چرب دوران نوجوانی ممکن است با افزایش سن خشک تر شود.
آیا تست ساده ای برای تعیین نوع پوست وجود دارد؟
تست دستمال کاغذی معروف ترین روش است: بعد از چند ساعت از شستشو، یک دستمال نازک روی صورت بگذارید. اگر دستمال چرب شد، پوست شما چرب است؛ اگر فقط در منطقه T چرب شد، پوستتان مختلط است؛ اگر دستمال خشک ماند، پوست شما خشک یا نرمال است.